De gespreksonderwerpen aan tafel
Het KRAS-dossier gaat zich dit jaar buigen over democratie!
Democratie gaat over veel meer dan een bolletje kleuren in het stemhokje. Het draait om wie er aan tafel zit wanneer beslissingen worden genomen, hoe macht verdeeld is, en of iedereen écht gehoord wordt. Hoe ziet een samenleving eruit waarin jij je vertegenwoordigd voelt?
We denken vaak dat democratie vanzelfsprekend is, maar dat is niet zo. Verkiezingen zijn maar één deel van het verhaal. Democratie gaat ook over persvrijheid, een onafhankelijke rechtspraak, respect voor minderheden en de mogelijkheid om te protesteren. In sommige landen staan die waarden zwaar onder druk. Tegelijk zorgen nieuwe uitdagingen – van klimaatcrises tot migratie, van digitale technologie tot de macht van bedrijven – ervoor dat we ons moeten afvragen hoe democratie mee kan evolueren.
Dit jaar onderzoeken we drie grote luiken.
-
Het politieke luik: Hoe werkt democratie? Wie mag mee beslissen en hoe gaan we om met tegenstemmen? We vergelijken verschillende bestuursvormen en onderzoeken hoe burgers inspraak krijgen.
-
Het economische luik: Hoe beïnvloeden geld, bedrijven en internationale instellingen onze democratie? Wie heeft er écht macht: de burger, de politicus of de multinational? En hoe zit het met koloniale erfenissen en mondiale ongelijkheid?
-
Het sociale luik: Hoe houden we samenleven mogelijk in een tijd van polarisatie, fake news en digitale controle? Welke rol spelen media, rechtvaardigheid en technologie in een sterke democratie?
Democratie is dus geen vaststaand systeem, maar een levend en veranderlijk geheel. Soms brokkelt ze af, soms wordt ze sterker. Maar telkens opnieuw komt dezelfde vraag terug: hoe bouwen we samen een samenleving waarin iedereen telt?
Krijg je al zin om je stem te laten horen, anderen uit te dagen en mee te bouwen aan de democratie van morgen? Dan ben je bij KRAS aan het juiste adres. Hier telt jouw mening, hier zoek je samen naar compromissen en hier ontdek je hoe spannend politiek kan zijn. Zet je schrap voor een nieuw KRAS-jaar vol debat, vuur en verbeelding!
Thema 1: Het volk kiest
In het eerste luik nemen we het politieke luik onder de loep: ‘Het volk kiest?’.
Politiek is overal! Maar wie mag meebeslissen? Hoe voorkom je dat één persoon alles bepaalt?
In 1.1 duiken we in de wereld van de democratie en haar tegenpolen. Is democratie dé ideale bestuursvorm? Of eerder een log, traag en soms oneerlijk systeem? Kan een samenleving werken zonder één centrale macht zoals anarchisten het willen? Wat kunnen we leren van autocratieën* zoals China of Singapore? Zou de wereld er beter uitzien met meer dictaturen? En mag religie een rol spelen binnen politiek? Wat werkt, wat faalt, en waarin geloof jij?
In 1.2 onderzoeken we hoe burgers inspraak krijgen. Hoe zorg je ervoor dat iedereen gehoord wordt? Moet stemmen verplicht zijn of net een vrije keuze? Moet je burger zijn om te mogen stemmen? En wat met jongeren of nieuwkomers? Vanaf wanneer moeten we hen betrekken in het politieke debat? In hoeverre moet het parlement een afspiegeling zijn van de samenleving? Zijn referenda en burgerpanels de toekomst van de democratie? Blijft het parlement dé plek waar beleid gemaakt moet worden? En wie beslist eigenlijk het best: verkozen politici of onafhankelijke experts?
In 1.3 bekijken we hoe democratieën omgaan met tegenstemmen. Hoe belangrijk zijn een sterke oppositie, een kritisch middenveld en ruimte voor protest? Moeten politici alles slikken? Wanneer is een betoging een krachtig signaal en wanneer wordt het gevaarlijk? En hoe zit het met staatsgrepen of gewapend verzet: soms nodig om dictaturen te stoppen of nooit gerechtvaardigd? Eén ding is zeker: zonder tegenstem geen echte democratie.
Thema 3: De stem weerklinkt
In thema 3 onderzoeken we het sociale luik ‘De stem weerklinkt’.
Wat houdt een samenleving bij elkaar? En wat duwt haar net uit elkaar? In een wereld waarin sociale media, ongelijkheid en technologie steeds meer invloed hebben op ons gedrag en ons denken, wordt samenleven complexer dan ooit.
In 3.1. onderzoeken we hoe media en sociale platforms niet alleen informatie verspreiden, maar ook meningen vormen, groepen tegenover elkaar zetten en de waarheid zelf in twijfel trekken. Hoe belangrijk is de vierde macht? Leveren sociale media meer inspraak op of versterken ze vooral misleiding en polarisatie*? Hoe beïnvloeden propaganda, algoritmes* en fake news onze blik op de wereld – én op elkaar?
In 3.2. nemen we justitie en rechtvaardigheid onder de loep. Is ons rechtssysteem echt blind voor afkomst, klasse en macht? Of bepalen geld en connecties wie gestraft wordt en wie niet? Waarom krijgen sommige mensen een tweede kans, en anderen een strafblad voor het leven? Of wat met discriminatie op basis van huidskleur, etniciteit of religie? Is de wet wel zo eerlijk als ze beweert?
In 3.3. kijken we naar hoe technologie onze vrijheid en ons gedrag beïnvloedt. Wat als jouw gedrag wordt beoordeeld met een score, zoals in China? Wat betekent vrijheid nog in een tijd van digitale controle? Zullen killer robots de mensheid uitmoorden? Mag een machine beslissen over leven of dood? Hoe zorgen we ervoor dat rechtvaardigheid, vertrouwen en menselijkheid overeind blijven in een steeds digitalere wereld?
Thema 2: De macht beslist
In het tweede thema focussen we op het economische luik: ‘De macht beslist’.
Wat als niet jij, maar je portemonnee bepaalt hoeveel inspraak je hebt? In dit hoofdstuk gaan we na hoe geld, bedrijven en internationale handel de spelregels van onze samenleving beïnvloeden.
In 2.1 duiken we in de macht van het grote geld. In 2.1.1 focussen we op de macht van multinationals*: Wie trekt er écht aan de touwtjes: verkozen politici of bedrijven met veel geld? Kunnen we nog spreken van een eerlijke democratie als bedrijven massaal belastingen ontwijken? Of is dit gewoon hoe een moderne economie werkt? In 2.1.2 kijken we naar campagnefinanciering. Wie is de baas: de burger of de sponsor?
In 2.2. richten we onze blik op wat er zich buiten de landsgrenzen afspeelt. Internationale instellingen zoals de VN, de Wereldbank en het IMF proberen stabiliteit en samenwerking te brengen. Maar hoe democratisch zijn die instellingen echt? In 2.2.1 bekijken we hoe internationale macht verdeeld is. In 2.2.2 gaan we dieper in op oorlog en militaire steun. Waarom krijgt het ene land wapens en solidariteit, terwijl het andere in stilte moet lijden? Worden sancties evenredig uitgevoerd of vooral strategisch gekozen?
In 2.3 trekken we de lijn door naar het verleden. Is kolonialisme écht voorbij of gewoon in een nieuw jasje gestoken? In 2.3.1 bekijken we hoe rijke landen, bedrijven en instellingen nog steeds willen bepalen hoe economieën in het Globale Zuiden draaien: via schulden, leningen of grootschalige investeringen. Helpen ze landen vooruit of houden ze hen net afhankelijk? In 2.3.2 bekijken we hoe farmareuzen al dan niet bijdragen aan ongelijkheid in de wereld. Wie beschermt de zwakste stemmen in een wereld die nog steeds gestoeld is op koloniale machtsverhoudingen? Ook onontgonnen gebied komt aan bod! Want wie heeft recht op de ruimte?
